Romuald Traugutt, ostatni dyktator Powstania Styczniowego, urodził się 16 stycznia 1826 r. w Szostakowie koło Brześcia Litewskiego na Polesiu. Syn dzierżawcy majątku ziemskiego, Ludwika Traugutta i Alojzy z Błockich. Wcześnie stracił matkę. Wychowywała go babcia Justyna. Był pilnym uczniem, jego hobby to malowanie. W latach 1836-1842 uczył się w gimnazjum w Świsłoczy, które ukończył z wyróżnieniem. W latach 1843-1844 uczył się w prywatnej szkole w Petersburgu. Nie dostał się jednak do upragnionej Akademii Wojsk Inżynieryjnych, rozpoczął więc karierę wojskową jako saper. W tym też roku zmarł mu ojciec. Uczestniczył w dwóch kampaniach rosyjskich: tłumieniu powstania narodowego na Węgrzech (1849) i w wojnie krymskiej (1853-1856) przeciwko Turcji, Francji i Anglii.
W roku 1851 ożenił się z warszawianką Anną Pikiel. Szczęście rodzinne trwało krótko. Gdy miał 33 lata (w 1859 r.) , zmarła dwójka jego dzieci, babka, z którą nie rozstawał się od dzieciństwa i ukochana żona. Był wtedy podpułkownikiem. Dla dwóch pozostałych córek zrezygnował z wojska. Powrócił w rodzinne strony. Wkrótce ożenił się ponownie z wnuczką brata Tadeusza Kościuszki – Antoniną.
Gdy wybuchło powstanie w 1863 r. nie był jego zwolennikiem. Jako zawodowy żołnierz zdawał sobie sprawę z tego, iż potężna armia rosyjska ma przygniatającą przewagę. Mimo to poproszony przez szlachtę, stanął na czele oddziału kobryńsko-brzeskiego, liczącego dwustu powstańców. Dowodził nimi przeszło dwa miesiące. Żołnierze byli wyczerpani walką partyzancką, sam Traugutt tracił zdrowie. Chory Traugutt przebywał kilka dni w domu Elizy Orzeszkowej w Ludwinowie. W połowie lipca rozwiązał oddział i wyjechał do Warszawy. 14 sierpnia 1863 r. Rząd Narodowy awansował go na stopień generała i wysłał z misją do Galicji, później do Paryża. Właśnie tam miał szukać wsparcia i pomocy dla powstania. Na początku października powrócił do Warszawy, a 17 października objął władzę dyktatorską nad powstaniem styczniowym. Zamieszkał w Warszawie. Podawał się za kupca lwowskiego Michała Czarneckiego. W domu przyjmował najbliższych współpracowników. Wieczorami wychodził na narady powstańcze, a także w niedzielę do kościoła ( był człowiekiem głęboko wierzącym). Oddziały jednak znajdowały się już wówczas w rozsypce, ludność była zmęczona zmaganiami wojennymi, coraz bardziej niechętna. Reformy Traugutta przyszły za późno.
11 kwietnia 1864 r. osamotniony dyktator podzielił los wielu swoich towarzyszy, został aresztowany przez Rosjan. 5 sierpnia 1864 r. skazano go na śmierć. Gdy kat wyczytał nazwisko Traugutt, jedynym słowem wypowiedzianym głośno przez niego było „jestem”. Powieszono go wraz z czterema towarzyszami na stokach Cytadeli warszawskiej. Swoich bohaterów przyszło pożegnać ponad trzydzieści tysięcy mieszkańców Warszawy. Ludzie klęczeli, śpiewali i płakali. Zwłoki powstańców pochowano w nieznanym miejscu, w jednej z fos Cytadeli. W roku 1916 w miejscu stracenia postawiono krzyż pamiątkowy, który w roku 1933 udekorowano Krzyżem Niepodległości z Mieczami.
Szkoła Podstawowa w Mrozach nosi imię Romualda Traugutta od 1966 roku.
W kwietniu 1964 r. na posiedzeniu Rady Pedagogicznej, kierownik Roman Gryz zaproponował nadanie szkole imię dyktatora powstania styczniowego. Rada Pedagogiczna przyjęła propozycję jednogłośnie. Uroczystość zaplanowano na zakończenie roku szkolnego. Jednak ówczesne władze oświatowe nie wyraziły zgody na nadanie szkole tego imienia. Dzięki ogromnej determinacji Pana Romana Gryza, Szkoła Podstawowa w Mrozach, we wrześniu 1966 r. przyjęła to zaszczytne imię.
Od wielu lat, na przełomie stycznia i lutego, Biblioteka Szkolna organizuje Dzień Patrona Szkoły. W tym dniu, przy kąciku Patrona szóste klasy pełnią wartę, a w sali gimnastycznej odbywa się uroczysty apel. Święto poprzedza konkurs historyczny „Znam Romualda Traugutta – Patrona Szkoły”.
W 2006 r., w czterdziestą rocznicę nadania szkole imienia, odbył się z inicjatywy naszej szkoły I Ogólnopolski Zlot Szkół noszących imię Romualda Traugutta. Zostało zawiązane Bractwo Szkół im. Romualda Traugutta, (szerzej w odnośniku: Biblioteka – Bractwo Szkół).
Święto Patrona Szkoły 2014
SZTANDAR SZKOŁY
Pierwszy Sztandar został nadany Szkole Podstawowej im. Romualda Traugutta w Mrozach pierwszego września 1974 roku. 40. rocznica Jego ufundowania stała się przyczynkiem rozpoczęcia pracy wychowawczej wokół nadania naszej szkole Nowego Sztandaru. Powołany został Komitet Organizacyjny, ogłoszono konkursy dla uczniów, rodziców, absolwentów.
Komitet organizacyjny – nadanie nowego Sztandaru Szkoły.
Nauczyciele: Rodzice:
Renata Kuligowska Sylwia Wilk
Barbara Dobosz Grzegorz Kulik
Ewa Grabarczyk Krzysztof Uchmański
Danuta Domańska Paulina Dunajewska
Renata Malka Agnieszka Żurawska
Katarzyna Kąca
Halina Jachimowicz
Urszula Rozbicka
Wiesław Grabarczyk
Mirosław Pieńkowski
Renata Wierzbicka
Agnieszka Luba
Hanna Sobiech
Nadanie Nowego Sztandaru Szkole Podstawowej im. Romualda Traugutta w Mrozach
Szkoła Podstawowa im. Romualda Traugutta w Mrozach otrzymała w dniu 18 czerwca 2014r Nowy Sztandar. Uroczystość odbyła się na tarasie przed szkołą, dokładnie tak samo jak 40 lat temu, kiedy placówka otrzymała pierwszy Sztandar. Prowadzącymi byli: Pani Barbara Dobosz – wicedyrektor i Szymon Sikora – uczeń klasy Va. W obecności znakomitych gości, pocztów sztandarowych ZS w Mrozach i Jeruzalu, władz miejskich, uczniów, nauczycieli i rodziców Ks. biskup Marek Solarczyk odprawił Mszę Św., na której poświęcił Nowy Sztandar. Pani dyrektor Renata Kuligowska wraz z dziećmi podziękowała Księdzu Biskupowi za poświęcenie Sztandaru i niezwykle interesującą homilię. Następnie p. Ewa Grabarczyk przedstawiła zebranym historię pierwszego Sztandaru na tle dziejów szkoły, po czym głos oddała Panu Franciszkowi Witkowi byłemu dyrektorowi szkoły, za czasów którego w 1974 r. Komitet Rodzicielski ufundował naszej szkole Sztandar. Pan Witek podziękował za zaproszenie i po latach ponownie zwrócił się z ciepłymi słowami do Panów: Remigiusza Sobiecha, Michała Czerniakowskiego i Seweryna Lipińskiego za ogromne zaangażowanie i pracę na rzecz ufundowania pierwszego Sztandaru. Później Nowy Sztandar został przekazany wraz z Aktem nadania przez Radę Rodziców reprezentowaną przez p. Sylwię Wilk i p. Grzegorza Kulika oraz Burmistrza Mrozów p. Dariusza Jaszczuka – Pani dyrektor Renacie Kuligowskiej. Pani dyrektor dokonała prezentacji sztandaru i przekazała Go uczniom. Po wzruszającym przekazaniu mocy starego sztandaru nowemu, przy dźwiękach werbli, pierwszy sztandar został odprowadzony do Szkolnej Izby Pamięci. Kolejnym ważnym punktem uroczystości było złożenie ślubowania przez przedstawicieli wszystkich klas na Nowy Sztandar. Następnie goście i fundatorzy przybili symboliczne gwoździe na specjalnie przygotowanym tablo, po czym zaproszeni goście złożyli gratulacje i życzenia uczniom, nauczycielom i dyrekcji szkoły. Następnie przyszedł czas na część artystyczną, która dostarczyła zebranym wielu wzruszeń. Klasa V i recytowała sparafrazowany fragment Pana Tadeusza o życiu Patrona Romualda Traugutta, napisany przez polonistkę p. Barbarę Dobosz, klasa II i pod kierunkiem p. Anny Pieniak z wdziękiem zatańczyła poloneza, a chór szkolny pod batutą p. Urszuli Rozbickiej śpiewał wzruszające pieśni. Na zakończenie pani dyrektor Renata Kuligowska podziękowała wszystkim zebranym za obecność na tej wyjątkowej uroczystości i zaprosiła gości do obejrzenia wystawy okolicznościowej „40 lat minęło”, przygotowanej przez nauczycieli: Ewę Grabarczyk, Renatę Malkę i Wiesława Grabarczyka. Nad właściwym przebiegiem uroczystości czuwali: nagłośnienie- Mirosław Pieńkowski, nagrywanie i zdjęcia – Wiesław Grabarczyk, Krzysztof Pieniak, koordynacja pocztów sztandarowych – Renata Malka, oprawa Mszy św. Danuta Turemka i Małgorzata Gryz, Renata Wierzbicka i Katarzyna Kąca, dekoracja ołtarza – Tadeusz Głuszczuk. Zaproszeniem gości zajęły się: Danuta Domańska, Agnieszka Luba i Hanna Sobiech. Wychowawcy klas zadbali o galowy strój uczniów oraz właściwe ich zachowanie i bezpieczeństwo podczas całej uroczystości, która zapewne zapadnie im w pamięci na całe życie.
Galeria zdjęć z uroczystości
Ewa Grabarczyk
