Zróbmy wszystko, by świat dzieci pełnosprawnych
i niepełnosprawnych był jeden – bezpieczny i kolorowy!
CZYM JEST KLASA INTEGRACYJNA?
Klasa integracyjna to możliwość wspólnego kształcenia dzieci niepełnosprawnych z dziećmi zdrowymi. Podstawowym założeniem tej klasy jest stworzenie każdemu dziecku optymalnych warunków rozwoju zarówno w sferze procesów poznawczych i intelektualnych, jak również w sferze emocjonalno-społecznej.
Dzieci niepełnosprawne kwalifikowane są do oddziału integracyjnego na podstawie orzeczenia poradni psychologiczno – pedagogicznej. Do osób tych zaliczamy przede wszystkim dzieci z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, niedowidzące lub niedosłyszące, dzieci z autyzmem lub zespołem Aspergera, niesprawne ruchowo, przewlekle chore. Z kolei dzieci zdrowe dobierane są na podstawie zgody prawnych opiekunów dziecka.
Klasa integracyjna liczy od 15 do 20 uczniów, w tym 3 do 5 uczniów niepełnosprawnych. W klasie tej pracuje dwóch nauczycieli: nauczyciel wiodący-nauczyciel przedmiotu oraz nauczyciel wspierający – oligofrenopedagog. Program nauczania w klasie integracyjnej jest taki sam, jak w każdej innej, równoległej klasie. Jednakże realizowane przez nauczyciela wiodącego treści są dostosowywane przez nauczyciela wspierającego do indywidualnych potrzeb i możliwości dzieci niepełnosprawnych. A więc w nauczaniu integracyjnym wszyscy uczniowie pracują na lekcji, opierając się na tym samym temacie, ale w stopniu zależnym od własnych możliwości intelektualnych. Ponadto, mimo że dzieci niepełnosprawne są pod opieką nauczyciela wspierającego, nie znaczy to, że nie są pytane i wywoływane do tablicy przez nauczyciela wiodącego. Dzieci zdrowe z kolei zawsze mogą liczyć na pomoc drugiej pani.
Dodatkowo dla każdego dziecka posiadającego orzeczenie poradni psychologiczno – pedagogicznej opracowywany jest w szkole Indywidualny Program Edukacyjno-Terapeutyczny (IPET), w którym zawarte są cele, metody i formy wykorzystywane do pracy z dzieckiem niepełnosprawnym. Program ten konstruowany jest przez zespół, w skład którego wchodzą nauczyciele, specjaliści pracujący z dzieckiem. Każdy IPET jest na bieżąco modyfikowany oraz po zakończonym semestrze poddawany ewaluacji, czyli wielospecjalistycznej ocenie poziomu rozwoju ucznia.
W naszej szkole proces nauczania i wychowania uczniów niepełnosprawnych oraz zdrowych wspierają takie formy pracy jak: zajęcia rewalidacyjne, zajęcia korekcyjno-kompensacyjne, zajęcia z logopedą lub surdopedagogiem (specjalista pracujący z dzieckiem niesłyszącym lub niedosłyszącym), zajęcia socjoterapeutyczne, zajęcia „Spójrz inaczej”, zajęcia wyrównawcze, gimnastyka korekcyjna, zajęcia artystyczne, koła zainteresowań.
W klasie integracyjnej na uwagę zasługuje ocenianie, które czasem bywa niezrozumiałe zarówno przez uczniów, jak i ich rodziców. Stąd też rodzice decydujący się na wybór klasy integracyjnej dla swojego dziecka powinni pamiętać, że nauczyciel ocenia dziecko ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi według jego indywidualnych możliwości, a gdy te są bardzo ograniczone, to za wkład pracy, wysiłek, jaki uczeń włożył w powierzone mu zadanie. Stąd też otrzymywane przez uczniów klasy integracyjnej oceny nigdy nie powinny być porównywalne.
NIE BÓJMY SIĘ INTEGRACJI
DLACZEGO WARTO WYBRAĆ KLASĘ INTEGRACYJNĄ?
Klasa integracyjna jest wyjątkowa pod wieloma względami. Współpraca dwóch nauczycieli i mała liczebność uczniów pozwalają na pełną indywidualizację pracy dydaktycznej, stałe dostosowywanie treści programowych do możliwości uczniów, stopniowanie trudności zadań, stosowanie ciekawych metod aktywizujących. Indywidualizacja pracy dotyczy również uczniów zdolnych, dla których opracowuje się dodatkowe zadania. Na lekcji uczniowie mają szansę częściej wypowiadać się i poruszać interesujące ich zagadnienia. Uczniowie zdrowi, przeciętni, zdolni i ambitni wspierają, pomagają, tłumaczą, ale najczęściej motywują do pracy uczniów ze specyficznymi potrzebami edukacyjnymi.
Nauka w klasie integracyjnej sprzyja wykształcaniu u uczniów postawy tolerancji, akceptacji, empatii, gotowości służenia pomocą, a więc przeciwdziała istniejącym tendencjom do wykluczenia osób niepełnosprawnych ze społeczeństwa. Dzięki uczęszczaniu do klasy integracyjnej, dzieci uczą się traktowania odmienności jako czegoś naturalnego. Kontakt dziecka sprawnego z niepełnosprawnym kształtuje właściwą postawę wobec innych ludzi, skłania do większej otwartości i wyrozumiałości. Możliwość porównania własnych ograniczeń i trudności z codziennymi zmaganiami osób niepełnosprawnych uczy pokory i cierpliwości w pokonywaniu życiowych przeszkód.
Ponadto pamiętajmy, że edukacja szkolna to zaledwie początek edukacji obywatelskiej. A wszystkie wartości, jakie uda zaszczepić się w dzieciństwie, z pewnością zaowocują w przyszłości.
Katarzyna Smolińska
Mam wybór wybieram klasę integracyjną
W życiu rodzica nadchodzi taki czas, kiedy trzeba zapisać dziecko do szkoły. Sprawa z pozoru wydaje się banalnie prosta. Jaką decyzję podjąć, gdy szkoła obok klas „zwykłych” prowadzi również klasy integracyjne? Co będzie dla jego ukochanej pociechy lepsze? Mając podstawową wiedzę o funkcjonowania takich oddziałów, rodzice będą mogli bardziej świadomie podjąć wspomnianą na wstępie decyzję. A więc…
Dla kogo są klasy integracyjne?
Z pozoru odpowiedź jest łatwa. Dla uczniów niepełnosprawnych. Spotkamy tu uczniów z niewyraźną wymową, nadpobudliwych, z widocznymi zmianami w obrębie narządu ruchu, aparatu artykulacyjnego, z cukrzycą, mukowiscydozą, epilepsją, autyzmem, niepełnosprawnością intelektualną itp. Ale czy tylko?
Z mojego doświadczenia jako nauczyciela wspomagającego wynika, że nie. Dlaczego? Rodzice zapisując swoje dzieci do takiej klasy wymieniają zespół cech, w które chcieliby wyposażyć swoje dzieci. Mówią, że w klasie integracyjnej dzieci nauczą się tolerancji i szacunku dla innych niezależnie od ich wiedzy, wyglądu i sprawności. Chcą bowiem, by ich dzieci były nie tylko asertywne, ale i pełne empatii. Dla naszej szkoły takie opinie rodziców starszych uczniów są najlepszą rekomendacją. Spotkałam się również i z takimi zapytaniami: czy aby dzieci nie będą uczyły się mniej, żeby dać szansę słabszym, czy nauczyciel skupiając się na uczniu niepełnosprawnym zaniedba zdrowe dzieci. Wątpliwości te mogą świadczyć o tym, jak wiele musimy zrobić, aby przekonać dorosłą część naszego społeczeństwa. Rzeczywiście w klasie integracyjnej rywalizacja ustępuje współpracy. Oczywiście nie znaczy to, że w zwykłej klasie uczniowie nie nauczą się szacunku, tolerancji czy współpracy. Ale ta nauka bycia razem będzie miała zupełnie inny wymiar. Bo czy można nauczyć się pływać, nie wchodząc do wody. Trzeba jednak pamiętać, że klasa integracyjna nie daje zdrowym uczniom żadnych przywilejów, prócz przywileju nauki tolerancji i empatii.
Zwykły dzień nauki w klasie integracyjnej?
Bywa, że w klasie integracyjnej dzień jest inny niż w zwykłej klasie, bo więcej się w niej dzieje – niejako – obok nauki. Bywa, że jest po prostu więcej hałasu i rozgardiaszu. Ale nic nie dzieje się w takiej klasie przypadkowo. Nie raz zdrowe dziecko własną wygodę musi poświęcić na rzecz osoby niepełnosprawnej. W klasie integracyjnej zawsze trzeba myśleć o potrzebach i możliwościach niepełnosprawnego kolegi czy koleżanki, czasem rezygnując z części tak upragnionej przez dzieci przerwy chociażby po to, aby zaprowadzić go na inne piętro na dodatkowe zajęcia. Trzeba pamiętać, że w klasie integracyjnej każdy uczeń ma takie same prawa i obowiązki z zastrzeżeniem, że każdy jest indywidualnością mającą inne możliwości psychofizyczne. Dzieci są więc traktowane indywidualnie, co jest dość elementarną zasadą w teorii dydaktyki i wychowania, ale w klasie integracyjnej koniecznością i oczywistością.
Praca w klasie integracyjnej wymaga ścisłej współpracy pedagoga wspierającego z nauczycielem. To oni wspólnie tworzą klimat w klasie integracyjnej , razem uczestniczą w zebraniach z rodzicami, razem wystawiają oceny. Razem też układają program wychowawczy. Bywa że wspólnie lub zamiennie prowadzą zajęcia.
Jako pedagog wspierający uważam, że klasa integracyjna jest czymś wyjątkowym na tle zwykłych. Rodzic, zapisując dziecko do klasy integracyjnej, daje mu szansę nauczenia się tolerancji wynikającej nie z poczucia wyższości, nie z litości, ale z szacunku i zrozumienia potrzeb drugiego człowieka.
W dzisiejszych czasach widać jak pod mikroskopem ile jest jeszcze uprzedzeń i nierówności w postrzeganiu i traktowaniu osób niepełnosprawnych. Dlatego tak istotne jest wpajanie idei integracji już od najmłodszych lat oraz nawiązywanie i pielęgnowanie kontaktów pomiędzy osobami sprawnymi i niepełnosprawnymi. Taka postawa przynosi obu stronom nie tylko wiele satysfakcji i radości, ale przyczynia się również do tego, że otaczający świat staje się bardziej przyjazny. Wierzę, że klasy integracyjne, które powstają w szkołach masowych, są szansą także dla dorosłych, nauczycieli, czy rodziców zdrowych dzieci na zmianę sposobu patrzenia i traktowania osób niepełnosprawnych.
Agnieszka Rybak
